Historia

Przewóz jest wsią, która swoje powstanie zawdzięcza Wiśle. Przez wieś przechodziła droga solna „via prasolka”, którą transportowano sól z Wieliczki do Mogiły i dalej Wisłą. Droga wiodła prawdopodobnie obecną ulicą Wrobela. W kronikach znajdujących się w klasztorze mogilskim spotyka się nazwę Przywóz, a od XVII w. – Przewóz.

Najstarsza Wzmianka o Przewozie znaleziona w kronice (z 1351 r.) pisanej w języku łacińskim w archiwum mogilskim brzmi: „Kazimierz Król Polski stwierdza, że Mikołaj syn Przybysława dziedzica z Zesławic i Adam syn Zdzisława z Owczar sprzedali swą część zwaną Przewozy klasztorowi w mogile za 100 grzywien polskich”. Druga wzmianka pochodzi z r. 1540 i dotyczy procesu Doroty Obrębskiej z klasztorem O.O. Cystersów o folwark i karczmę. Pod koniec XV wieku znajdował się tu folwark, młyn, karczma, 8 zagród i kilka łanów kmiecych. Ludność zajmowała się rolnictwem, rybołówstwem i flisactwem. W kronikach mogilskich pochodzących z XVIII w. Można przeczytać informacje o podatkach i podwodach, które przewozianie musieli płacić. W roku 1736 dostarczali podwód dla generała Biromana. Oprócz tego obciążeni byli świadczeniami na rzecz klasztoru i folwarku.

Kroniki klasztorne oraz „Liber memorabilium” ks. St. Osuchowskieg określają przewozian jako bitników, hulaków, amatorów gorzałki, nieskorych do nauki. W XVIII w. istniała we wsi karczma. Stała obok dzisiejszego starego Wiśliska (ul. Bugaj). W alkohol zaopatrywał ją Jakub Bykowski z Zesławic. Właścicielem karczmy był Wojciech Bieglec. W 1793 r. wójtem był Jakub Broda, a potem T. Capała i A. Lenda. Najstarsze rodziny w Przewozie: Wójcik, Lenda, Król, Rybka, Okoń, Słowik. W 1930 r. powstało Stronnictwo Ludowe, skupiało jednak wiele osób: J. Natanek, A. Rybka, W. Kuś, Piernik. W 1939 r. w czasie mobilizacji wielu mężczyzn poszło na wojnę. Wszystkie organizacje przestały istnieć. Wieś nie doznała od okupanta cięższych represji, nie prowadzono działalności podziemnej, nikt nie dostał się do obozu koncentracyjnego. Jedynym obciążeniem dla mieszkańców było oddawanie koniecznych kontyngentów dla wojska.

W przeszłości warunki życia mieszkańców uzależnione były od Wisły. Nieuregulowana rzeka nawet kilka razy do roku wylewała niszcząc bądź to zasiewy, bądź plony. Zdarzało się, że cystersi musieli żywić ludzi, udzielać im zapomóg. W XVIII w. Kiedy wieś należała do powiatu bocheńskiego ludność częściowo zwolniono z podatków zmieniono opłaty na robociznę przy budowie wałów. Wielkie powodzie były m. in. w latach 1895 – 1897 i w r. 1903 – wtedy to cały Przewóz (aż po Bieżanów) był zalany wodą. W latach 1903- 1906 przebudowano wały, uregulowano koryto Wisły. Dawne koryto zostało odcięte i z czasem wyschło. Po regulacji Wisły Przewóz podzielono na prawobrzeżny i lewobrzeżny. Na lewym brzegu pozostało kilkanaście gospodarstw. Ta część nosiła nazwę Kępa, a w 1948 r. została włączona do Nowej Huty.

źródło: http://sp137krakow.fm.interii.pl/